Choroba Hashimoto

Choroba Hashimoto to najbardziej popularne zapalenie tarczycy o podłożu autoimmunologicznym, a zarazem najczęstsza przyczyna trwałej i nieodwracalnej niedoczynności tarczycy.

Choroba Hashimoto może dotknąć każdego, jednak obserwuje się, że częściej występuje u kobiet niż u mężczyzn. Kobiety stanowią aż 95% wszystkich pacjentów z tym schorzeniem.
Niedoczynność tarczycy to stan, w którym tarczyca produkuje niewystarczającą dla organizmu ilość hormonów tarczycy: trójjodotyroniny (T3) i tyroksyny (T4). Hormony te pełnią istotną rolę dla naszego organizmu: regulują pracę większości tkanek, wpływają na tempo przemian metabolicznych, a także na produkcję ciepła!

Tak więc, niedobór tych hormonów objawia się:

  • wzrostem masy ciała
  • zaparciami
  • uczuciem ciągłego zimna
  • zmęczeniem, sennością
  • depresją
  • zaburzeniami pamięci
  • suchą i łuszcząca się skóra, suchymi włosami
  • zaburzeniami miesiączkowania, niepłodnością

Co robić w razie wystąpienia tych objawów?

Przede wszystkim należy oznaczyć przysadkowy hormon tyreotropowy TSH, który pobudza tarczycę do produkcji hormonów tarczycy T3 i T4 (podwyższone stężenie TSH może świadczyć o niedoborze hormonów tarczycy!). Jeżeli wynik TSH jest nieprawidłowy w następnej kolejności należy wykonać oznaczenie fT3 i fT4 (wolnych hormonów tarczycy), przeciwciał przeciwko tyreoperoksydazie (anty-TPO) lub przeciwko tyreoglobulinie (anty-TG).
Zalecane jest również wykonanie USG tarczycy – w chorobie Hashimoto charakterystyczne jest zmniejszenie wielkości tarczycy i obniżona jej echogeniczność.

Leczenie niedoczynności tarczycy:

  • Leczenie niedoczynności tarczycy musi odbywać się pod okiem endokrynologa i polega na regularnym stosowaniu hormonów tarczycy (lewotyroksyny).
  • Leczenie farmakologiczne należy uzupełnić zbilansowaną dietą, prowadzącą do normalizacji masy ciała. Ponieważ przy niedoczynności tarczycy często dochodzi do zmniejszenia tempa podstawowej przemiany materii nawet o około 30%, w związku z tym zachowanie dotychczasowych nawyków żywieniowych może skutkować nagłym, niekontrolowanym wzrostem masy ciała.

W diecie osób z chorobą Hashimoto należy zwiększyć udział pełnowartościowego białka, gdyż podwyższa on tempo metabolizmu nawet o 25% (co jest bardzo korzystne ze względu na spowolnienie metabolizmu u takich osób), wielonienasyconych kwasów tłuszczowych (gdyż stymulują w wątrobie przemianę T4 w T3 i działają przeciwzapalnie), oraz węglowodanów o niskim indeksie glikemicznym, gdyż normalizują stężenie glukozy we krwi i obniżają hiperinsulinemię poposiłkową. Należy również zwiększyć podaż błonnika w celu złagodzenia zaparć wynikających ze zwolnienia motoryki jelitowej. Oprócz tego błonnik redukuje stężenie cholesterolu we krwi i obniża poposiłkową glikemię i insulinę.

Dieta bezglutenowa w leczeniu Hashimoto – konieczność czy trend?

Jedynym wskazaniem do stosowania diety bezglutenowej jest celiakia lub alergia pokarmowa. Związek pomiędzy niedoczynnością tarczycy i celiakią dotyczy ich wspólnego podłoża autoimmunologicznego i dość często dochodzi do ich współistnienia, ale nie jest to regułą! Dlatego stosowanie diety bezglutenowej u osób z Hashimoto jest konieczne jedynie u osób, u których zdiagnozowano celiakię! Stosowanie diety bezglutenowej nie jest łatwe i wymaga wielu wyrzeczeń, a produkty bezglutenowe często zawierają sztuczne dodatki, a także znaczne ilości cukrów prostych i tłuszczów, które w niedoczynności tarczycy są niewskazane.
Podobnie sytuacja wygląda z dietą bezlaktozową – przynosi ona efekty jedynie u osób ze stwierdzoną nietolerancją laktozy lub uczuleniem!
Istnieją także pewne składniki mineralne oraz witaminy, które odpowiadają za prawidłowe funkcjonowanie tarczycy.

  • Jod – Jest niezbędny do prawidłowej syntezy hormonów tarczycy, jednak należy pamiętać iż nadmiar jodu u osób z Hashimoto może prowadzić do zaostrzenia odpowiedzi zapalnej przeciwko własnym komórkom tarczycy.
  • Selen – Jak wskazują badania u osób z chorobą Hashimoto dość często obserwuje się obniżenie stężenia selenu w surowicy krwi. Niedobór selenu wpływa na upośledzenie przekształcania T4 do T3. Dawka 200 µg  selenu dziennie wpływa na poprawę działania układu immunologicznego zmniejszając aktywność zapalną tarczycy. Jednak nie należy stosować suplementów selenu na własną rękę, gdyż w dużych ilościach jest on toksyczny i może powodować cukrzycę typu 2 oraz choroby układu sercowo – naczyniowego. Dlatego zamiast suplementów warto zjadać dwa orzechy brazylijskie, które dostarczą nam odpowiedniej ilości selenu!
  • Żelazo – Bierze udział w syntezie hormonów tarczycy, więc jego niedobór utrudnia przemianę T4 do T3 i wpływa na podwyższenie stężenia TSH.
  • Cynk – Ma silne działanie przeciwzapalne. Bierz udział w obronie immunologicznej organizmu, gdyż wraz z obniżeniem stężenia cynku we krwi rośnie ilość przeciwciał przeciwtarczycowych. Jest również niezbędny do prawidłowej syntezy hormonów tarczycy.
  • W chorobie Hashimoto bardzo istotna jest również podaż witaminy D, B12 oraz  witamin A, C, E.

Dieta a leki stosowane w leczeniu Hashimoto.

Istnieje wiele czynników, które mogą utrudniać wchłanianie leków, a więc utrudniać leczenie,  dlatego lek należy przyjmować na czczo popijając niewielką ilością wody i odczekać z posiłkiem minimum 30 minut. Do czynników utrudniających wchłanianie lewotyroksyny należą:

  • Inhibitory pompy protonowej (IPP), czyli leki na zgagę i chorobę wrzodową
  • Preparaty zawierające wapń i żelazo
  • Nadmiar błonnika pokarmowego
  • Kawa espresso i sok grejfrutowy (można je pić po około 2 godzinach od zażycia tabletki)
  1. Zakrzewska E. i wsp.: Znaczenie diety w niedoczynności tarczycy i chorobie Hashimoto. Bromat. Chem. Toksykol. – XLVIII, 2015, 2, str. 117 – 127
  2. Socha K., Dziemianowicz M., Omeljaniuk W.: Nawyki żywieniowe a stężenie selenu w surowicy u pacjentów z chorobą Hashimoto. Probl Hig Epidemiol 2012, 93(4): 824-827.
  3. Naliwajko S., Markiewicz-Zukowska R., Sawicka E., Bartosiuk E., Omeljaniuk W., Borawska M. Składniki mineralne w diecie pacjentek z chorobą Hashimoto. . Bromat. Chem. Toksykol, 2011; 44; 3.